Hier worden we geniepig meegelokt in een spel met valstrikken. Mondriaan, oké, maar niet volgens ons verwachtingspatroon. Het is een boek waarvan de vormgever de opzet drommels goed begrepen heeft en dat uitstekend wist te vertalen. Eerst is hij in de inhoud gedoken. In 1911, kort voordat Piet Mondriaan vanuit zijn woonplaats Amsterdam naar Parijs verkaste, liet de kunstenaar zijn horoscoop trekken door astroloog Adriaan van de Vijsel. Mondriaan hield de documenten zorgvuldig bij zich tot aan zijn dood in 1944 in New York. Het RKD Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis te Den Haag verwierf de horoscoop in 2012, waarna Willem de Rooij er een installatie van maakte in het Witte de With Center for Contemporary Art in Rotterdam. Die viel daar gedurende 2015 te bekijken.
Bij het maken van dit kunstenaarsboek kon vormgever Žiga Testen de enorme pull van het visuele Mondriaan-universum weerstaan. Nergens doet de lay-out aan Mondriaan denken en dat is een weloverwogen optie. Toch worden we binnengeleid in de persoonlijkheid van Mondriaan en ondergaan we een zeker voyeurisme bij het bladeren door de getypte horoscoop, die in extenso is weergegeven, tegen een zwarte achtergrond, al lichtjes vervagend. Terughoudendheid is de stelregel in deze buitengewoon consequente vormgeving zonder articulatie. ‘Het klopt helemaal,’ verzuchtte de jury. Zelfs de witregel en de inspringing staan naadloos ten dienste van het verhaal dat de essayisten en kunstenaars vertellen. ‘Dit is levende typografie met “niks”,’ merkte een jurylid op.
Het boek is niettemin een fetisj en daar draagt het krachtige, bijna Broodthaersiaanse omslag toe bij. Maar vouw het bruine flapomslag even om – en daar verschijnt een vroeg olieverfschilderij van Mondriaan: een vuurtoren bij Westkapelle. Een subtiele vingerwijzing.