and/or is een essay van Els Kuijpers over grafisch ontwerper en ‘visueel journalist’ Jan van Toorn. Het is vervat in een bescheiden cahier met twee voorzijdes en een open rug. Achter de ene voorzijde gaat Kuijpers op zoek naar de tegenspraak in Van Toorns werk. Achter de andere zijde draait het om zijn recente werk, de reeks digitale prenten Still lifes with borrowed furniture. Van Toorn zelf gaf het boekje vorm. Een meerderheid van de jury vond het naast de andere boeken over grafisch ontwerp in deze selectie een verrijking.

De bescheiden vorm werd helemaal op zijn plaats geacht – vijf jaar geleden verscheen al het overzichtsboek over Van Toorn. Aan die vorm wordt kracht bijgezet door het omslag van binnenwerkpapier met een flap die niet uitsteekt maar terugwijkt.

Het binnenwerk krijgt bezieling door het volstrekt onverwisselbare handschrift van Van Toorn, al in de jaren zeventig ontwikkeld, met grote sensitiviteit volgehouden en door-ontwikkeld. De typografie is opgebouwd uit dwarsigheden als aangespatieerd-ogende schrijfmachineletters, onderstreepte koppen en zijnoten die de kolom binnenkruipen, maar is als geheel merkwaardig consistent. Ook de beelden hangen aan elkaar van onwaarschijnlijke combinaties, maar ze werken. Ook waar het niet makkelijk toegankelijk is, blijft het fascinerend. ‘Altijd smullen.’